Nghĩa trang Bình Hưng Hòa: Từ nghĩa trang lớn nhất Sài Gòn đến khu đô thị hiện đại

Nghĩa trang Bình Hưng Hòa, tọa lạc tại quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh, từng là nghĩa trang lớn nhất khu vực nội thành. Được hình thành một cách tự phát từ năm 1975, nơi đây an nghỉ của hơn 100.000 ngôi mộ. Tuy nhiên, do quá trình đô thị hóa nhanh chóng, nghĩa trang từ vùng ngoại thành đã trở thành một phần của nội thành, gây ra nhiều vấn đề về môi trường, an ninh và mỹ quan đô thị. Chính vì vậy, chính quyền thành phố đã quyết định di dời nghĩa trang để phục vụ cho các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội. Hiện nay (26/11/2025), dự án di dời nghĩa trang Bình Hưng Hòa đang trong giai đoạn cuối, hướng tới mục tiêu hoàn thành vào năm 2025, mở ra một chương mới cho khu vực này với những khu dân cư mới, trường học, công viên và các công trình công cộng khác.

Lịch sử hình thành và phát triển của nghĩa trang Bình Hưng Hòa

Từ nghĩa trang tự phát đến nơi an nghỉ của hàng vạn người

Nghĩa trang Bình Hưng Hòa hình thành từ năm 1975, sau sự kiện thống nhất đất nước. Ban đầu, đây chỉ là một khu đất nhỏ, nơi người dân tự chôn cất người thân. Tuy nhiên, do nhu cầu an táng của người dân ngày càng tăng, nghĩa trang dần mở rộng và trở thành một trong những nghĩa trang lớn nhất Sài Gòn.

Trước khi có các nghĩa trang khác như Gò Dưa và Đa Phước, Bình Hưng Hòa là nơi an nghỉ của khoảng 100.000 ngôi mộ. Nghĩa trang nằm trên địa bàn các phường Bình Hưng Hòa và Bình Hưng Hòa A thuộc quận Bình Tân, trải dài trên trục đường chính là đường Tân Kỳ Tân Quý và đường Bình Long. Do quá trình đô thị hóa nhanh chóng, khu vực xung quanh nghĩa trang phát triển mạnh mẽ, kéo theo nhiều hệ lụy về môi trường và xã hội.

Vấn đề đô thị hóa và những hệ lụy

Việc nghĩa trang nằm giữa khu dân cư đông đúc gây ra nhiều vấn đề bức xúc. Mật độ dân số tăng cao dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Bên cạnh đó, khu vực nghĩa trang còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ về an ninh trật tự, tạo điều kiện cho các tệ nạn xã hội phát sinh.

Theo một bài báo trên Tuổi Trẻ năm 2023, nghĩa trang Bình Hưng Hòa còn là nơi tụ tập của những người sử dụng ma túy, gây hoang mang cho người dân và ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị. Tình trạng này kéo dài khiến người dân lo ngại mỗi khi đến thăm viếng mộ người thân.

Ngoài ra, việc quy hoạch sử dụng đất tại khu vực này cũng gặp nhiều khó khăn do sự tồn tại của nghĩa trang. Thành phố thiếu quỹ đất để xây dựng các công trình công cộng, phục vụ nhu cầu sinh hoạt của người dân.

Dự án di dời nghĩa trang Bình Hưng Hòa: Mục tiêu và tiến độ

Chủ trương di dời và quy hoạch sử dụng đất

Nhận thấy những bất cập do nghĩa trang Bình Hưng Hòa gây ra, chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh đã quyết định di dời nghĩa trang từ năm 2008. Mục tiêu của dự án là giải tỏa toàn bộ nghĩa trang, di dời các ngôi mộ sang các nghĩa trang khác, và quy hoạch khu đất này thành khu dân cư mới với đầy đủ các tiện ích công cộng.

Theo quy hoạch ban đầu, một phần diện tích đất sau khi giải tỏa sẽ được sử dụng để xây dựng trung tâm thương mại và khu nhà cao tầng. Tuy nhiên, sau khi lắng nghe ý kiến của người dân và các chuyên gia, chính quyền thành phố đã điều chỉnh quy hoạch, ưu tiên xây dựng trường học, công viên và các công trình công cộng khác.

Theo đó, khu đất sau khi giải tỏa sẽ được chia thành nhiều khu chức năng khác nhau, bao gồm:

• Khu giáo dục: Xây dựng trường mầm non, trường tiểu học, trường trung học cơ sở và trung học phổ thông.
• Khu công viên cây xanh: Tạo không gian xanh, cải thiện môi trường sống cho người dân.
• Khu thể dục thể thao: Xây dựng sân vận động, nhà thi đấu đa năng, phục vụ nhu cầu rèn luyện sức khỏe của người dân.
• Khu dân cư: Xây dựng nhà ở mới, đáp ứng nhu cầu chỗ ở của người dân.
• Khu thương mại dịch vụ: Xây dựng trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng tiện lợi, phục vụ nhu cầu mua sắm của người dân.

Các giai đoạn thực hiện dự án

Dự án di dời nghĩa trang Bình Hưng Hòa được chia thành ba giai đoạn chính:

• Giai đoạn 1 (2014-2016): Di dời hơn 15.000 ngôi mộ trên diện tích 12 ha.
• Giai đoạn 2 (2019-2024): Di dời hơn 13.000 ngôi mộ. Giai đoạn này dự kiến hoàn thành vào tháng 9/2024.
• Giai đoạn 3 (2024-2025): Di dời hơn 21.000 ngôi mộ còn lại.

Tính đến tháng 8/2024, đã có khoảng 33.000 ngôi mộ được di dời khỏi nghĩa trang Bình Hưng Hòa. Quận Bình Tân đặt mục tiêu hoàn thành toàn bộ dự án di dời vào năm 2025.

Tuy nhiên, quá trình di dời cũng gặp không ít khó khăn, đặc biệt là việc tìm kiếm thân nhân của những ngôi mộ vô chủ. Chính quyền địa phương đã phải sử dụng nhiều biện pháp như thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng, liên hệ với các tổ chức tôn giáo, dòng họ để tìm kiếm thông tin.

Một khó khăn khác là việc chi trả tiền đền bù, hỗ trợ cho người dân bị ảnh hưởng bởi dự án. Giá đất tại khu vực này khá cao, gây áp lực lớn lên ngân sách của thành phố.

Tiến độ hiện tại (26/11/2025)

Tính đến thời điểm hiện tại (26/11/2025), dự án di dời nghĩa trang Bình Hưng Hòa đã đạt được những kết quả đáng kể. Giai đoạn 1 và 2 của dự án đã hoàn thành gần 100%, với hơn 31.468 ngôi mộ được di dời. Quận Bình Tân đang tập trung triển khai giai đoạn 3, phấn đấu hoàn thành trước ngày 30/4/2025.

Trên phần đất đã giải tỏa, Trường Tiểu học Trần Đại Nghĩa đang được xây dựng. Dự kiến, trường sẽ được khánh thành vào tháng 4/2025, đáp ứng nhu cầu học tập của con em trên địa bàn.

Ngoài ra, các công trình công cộng khác như công viên, khu thể dục thể thao cũng đang được triển khai xây dựng. Các công trình này hứa hẹn sẽ mang đến một diện mạo mới cho khu vực, cải thiện chất lượng sống của người dân.

Tác động của dự án di dời nghĩa trang Bình Hưng Hòa

Thay đổi diện mạo đô thị

Dự án di dời nghĩa trang Bình Hưng Hòa có tác động lớn đến diện mạo đô thị của quận Bình Tân nói riêng và Thành phố Hồ Chí Minh nói chung. Việc giải tỏa nghĩa trang giúp giải phóng quỹ đất, tạo điều kiện để xây dựng các công trình công cộng, khu dân cư mới, góp phần chỉnh trang đô thị, cải thiện mỹ quan thành phố.

Khu vực nghĩa trang trước đây vốn là một điểm đen về ô nhiễm môi trường, an ninh trật tự. Sau khi giải tỏa, khu vực này sẽ trở thành một khu đô thị văn minh, hiện đại, góp phần nâng cao chất lượng sống của người dân.

Cải thiện môi trường sống

Một trong những mục tiêu quan trọng của dự án di dời nghĩa trang Bình Hưng Hòa là cải thiện môi trường sống cho người dân. Việc giải tỏa nghĩa trang giúp giảm thiểu ô nhiễm nguồn nước, không khí, đất, hạn chế nguy cơ phát sinh dịch bệnh.

Các công viên cây xanh được xây dựng trên phần đất đã giải tỏa sẽ tạo không gian xanh, điều hòa khí hậu, giảm tiếng ồn, mang đến một môi trường sống trong lành, thoải mái cho người dân.

Nâng cao chất lượng cuộc sống

Dự án di dời nghĩa trang Bình Hưng Hòa không chỉ thay đổi diện mạo đô thị, cải thiện môi trường sống mà còn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Các trường học, khu vui chơi, trung tâm thể dục thể thao được xây dựng sẽ đáp ứng nhu cầu học tập, vui chơi, giải trí, rèn luyện sức khỏe của người dân.

Bên cạnh đó, việc di dời nghĩa trang còn giúp giải tỏa tâm lý lo ngại, bất an cho người dân sống xung quanh khu vực này. Người dân sẽ không còn phải sống trong môi trường ô nhiễm, tiềm ẩn nhiều nguy cơ về an ninh trật tự.

Những thách thức và cơ hội

Mặc dù dự án di dời nghĩa trang Bình Hưng Hòa mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng đặt ra không ít thách thức. Việc tìm kiếm thân nhân của những ngôi mộ vô chủ, chi trả tiền đền bù, hỗ trợ cho người dân bị ảnh hưởng là những vấn đề cần được giải quyết một cách thấu đáo.

Bên cạnh đó, việc quản lý, sử dụng hiệu quả quỹ đất sau khi giải tỏa cũng là một bài toán khó. Cần có quy hoạch chi tiết, đồng bộ, đảm bảo hài hòa giữa các khu chức năng, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội của thành phố.

Tuy nhiên, dự án di dời nghĩa trang Bình Hưng Hòa cũng mở ra nhiều cơ hội. Đây là cơ hội để chỉnh trang đô thị, cải thiện môi trường sống, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Đây cũng là cơ hội để phát triển kinh tế – xã hội, thu hút đầu tư, tạo việc làm cho người dân.

Bài học kinh nghiệm và định hướng phát triển

Tổng kết những thành công và hạn chế

Dự án di dời nghĩa trang Bình Hưng Hòa là một dự án lớn, phức tạp, liên quan đến nhiều vấn đề kinh tế, xã hội, môi trường. Mặc dù gặp không ít khó khăn, thách thức, nhưng dự án đã đạt được những thành công đáng kể.

Thành công lớn nhất là việc giải tỏa được phần lớn diện tích nghĩa trang, tạo quỹ đất để xây dựng các công trình công cộng, khu dân cư mới. Dự án cũng góp phần cải thiện môi trường sống, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.

Tuy nhiên, dự án vẫn còn một số hạn chế. Việc tìm kiếm thân nhân của những ngôi mộ vô chủ, chi trả tiền đền bù, hỗ trợ cho người dân bị ảnh hưởng còn chậm. Quy hoạch sử dụng đất sau giải tỏa chưa thực sự đồng bộ, hiệu quả.

Bài học kinh nghiệm

Từ dự án di dời nghĩa trang Bình Hưng Hòa, có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm sau:

• Cần có chủ trương, chính sách rõ ràng, đồng bộ: Việc di dời nghĩa trang là một vấn đề nhạy cảm, liên quan đến tâm linh, tín ngưỡng của người dân. Do đó, cần có chủ trương, chính sách rõ ràng, đồng bộ, đảm bảo hài hòa lợi ích của nhà nước, người dân và doanh nghiệp.
• Cần có sự tham gia của cộng đồng: Việc di dời nghĩa trang cần có sự tham gia, ủng hộ của cộng đồng. Cần lắng nghe ý kiến của người dân, tạo sự đồng thuận cao trong xã hội.
• Cần có quy hoạch chi tiết, đồng bộ: Việc sử dụng đất sau giải tỏa cần có quy hoạch chi tiết, đồng bộ, đảm bảo hài hòa giữa các khu chức năng, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội của thành phố.
• Cần có giải pháp tài chính hiệu quả: Việc di dời nghĩa trang đòi hỏi nguồn lực tài chính lớn. Cần có giải pháp tài chính hiệu quả, huy động多种 nguồn lực, đảm bảo tính khả thi của dự án.
• Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các部门: Việc di dời nghĩa trang liên quan đến nhiều部门 chức năng. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các部门, đảm bảo流程 thông suốt, hiệu quả.

Định hướng phát triển

Trong thời gian tới, cần tập trung hoàn thành dứt điểm dự án di dời nghĩa trang Bình Hưng Hòa, đảm bảo tiến độ, chất lượng. Đồng thời, cần đẩy nhanh công tác quy hoạch, xây dựng các công trình công cộng, khu dân cư mới trên phần đất đã giải tỏa.

Ngoài ra, cần nghiên cứu, đề xuất các giải pháp quản lý, sử dụng hiệu quả quỹ đất sau giải tỏa, phát huy tối đa giá trị kinh tế – xã hội của khu vực này. Cần ưu tiên phát triển các ngành dịch vụ, thương mại, du lịch, tạo việc làm cho người dân.

Kết luận

Dự án di dời nghĩa trang Bình Hưng Hòa là một bước đi quan trọng trong quá trình đô thị hóa, hiện đại hóa của Thành phố Hồ Chí Minh. Dự án không chỉ thay đổi diện mạo đô thị, cải thiện môi trường sống, nâng cao chất lượng cuộc sống mà còn mở ra nhiều cơ hội phát triển kinh tế – xã hội.

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đề ra, cần có sự nỗ lực, phối hợp của cả hệ thống chính trị, sự đồng thuận của người dân và sự tham gia của các doanh nghiệp. Chỉ khi đó, dự án di dời nghĩa trang Bình Hưng Hòa mới thực sự thành công, mang lại lợi ích thiết thực cho cộng đồng.